|
 |
Rasyonalizm
Aklı bilgini temel kaynağı ve sınanabilirlik ölçüsü olarak kabul eden akım. Bilginin duyu verilerine
dayalı deneylerden kaynaklandığını ileri süren (ampirizm) deneycilik karşıtıdır.
Dünyanın akılsal bir düzen içerisinde bir bütün olduğu, parçaların mantıksal zorunlulukla birbirine
bağlı olduğunu, dolayısıyla da yapısının doğrudan kavranabilir olduğu görüşüne
dayanır. Başlıca esir kaynağı matematiktir.
Rasyonalizm, akla dayanır ve akıl dışı olan her şeye karşı koyar. Rasyonalizm bütün
insanlarda doğuştan değişmez bir akıl bulunduğunu bu aklın da özsel, tümel, deney dışı
gerçeklik taşıdığını ileri sürer.
Rasyonalizm en açık biçimiyle bilgi felsefesinde dile getirilir. Buna göre bazı bilgilerin kaynağı apriori
ya da deney öncesi ussal sezgileridir. Bilgi bu sezgilerin anlık tarafından kavranmasıyla ortaya çıkar.
İnsan düşünme yetisiyle kavradıkları duyu verilerini aşan nesneler ya da tümeller ve bunların
bağlantılarıdır. Her tümel bir soyutlamadır ve duyulara değilse de düşünceye açıktır.
Mantık ve matematiğin tümü ile başka pek çok alanın bazı bölümleri bu tür bilginin kapsamına
girer. Rasyonalizme göre zihnin ulaşabileceği en önemli ve kesin bilgi türü olan apriori bilgi hem zorunlu (başka
bir yoldan elde edilmesi imkansız) hem de evrenseldir. Rasyonalizm etik ve din alanlarında da insanın düşünme
yetisine öncelik verir. Buna göre iyiyle kötünün ayırt edilmesinde sonul yargı duygu, gelenek ya da insan bilgisinin
kaynağı vahiy değil, insanın doğal yetileridir.
|
 |
|
Enter supporting content here
sayfa sonu
|
|
|
 |